De familienaam Stuart is de Franse spelling van de Schotse familienaam Steward/Stewart. De naam Stuart is vanaf de 16e eeuw in zwang geraakt nadat Mary Stewart in Frankrijk aan het hof opgeleid werd. Daar schreven ze de naam zoals ze die (op z’n Frans ‘stu-art’) uitspraken: Stuart.
De familienaam Stuart / Stewart / Steward stamt af van de (erfelijke) functie van de ‘steward of Scotland’, wat zoiets betekent als ‘beheerder (rentmeester) van een huis/gebied’. In Schotland betekende steward: beheerder van de koninklijke huishouding.
De titel ‘Steward’ werd voor het eerst ingesteld door koning David (1124-1153) en toegekend aan Walter fitz Alan (Walter, zoon van Alan).
In Nederland is de naam Stuart gangbaar en niet Stewart/Steward.In 1947 waren er 412 personen met de naam Stuart, 6 met de naam Stuard, 3 met de naam Stewart en 1 met de naam Steward.In 2007 waren dat er respectievelijk 793, 5, 148 en 46 (bron: https://www.cbgfamilienamen.nl).
James Steward / Jacobus Stuart
Mijn, tot dusverre bekende, verste voorvader is Jacobus Stuart. In zijn (onder)trouw akte van 1706 staat hij vermeld als James Steward, maar in latere geschriften wordt dat Jacobus Stuart.
Zijn 1e huwelijk in 1706 is in Nijmegen (zie hieronder) als soldaat in het regiment van Hamilton en zijn 2e huwelijk in 712 is in Bemmel. Doop en overlijden zijn nog niet gevonden. In een doopakte van zoon Marten wordt vermeld dat Jacobus Stuart “ein Schot” is, maar daar is alles mee gezegd. De link naar het hier genoemde koningshuis is dus nog ver te zoeken.Wel wordt hij in 1734 als getuige in Vierlingsbeek genoemd.
Regiment Hamilton
Het regiment Hamilton* kwam omstreeks 1698 vanuit Engeland naar Nederland. In 1714 wordt het regiment ontbonden. De commandant van het regiment was Lord George Hamilton, de latere Earl of Orkney. Het regiment was een onderdeel van The Royal Scots**, het koninklijke regiment. Dit is een van de oudste regimenten van Schotland, opgericht in 1633 door Sir John Hepburn***. Ten tijde van de Spaanse Successie oorlog (1701-1714) werd het regiment geleid door de Duke of Marlborough.
Rond 1706 was het regiment in Nijmegen gelegerd. In dat jaar trouwde James met schriftelijke toestemming van de kapitein (T. Lit.cent.) met Hendrin Niel (Hendrina Nielen). Het is niet duidelijk wanneer hij het leger verlaten heeft, maar in 1708 komt hij niet voor op de lijst van soldaten uit dat regiment****.
*) Zie Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie en het Iconografisch Bureau, Deel 29, 1975, pag 107 ev Het Regiment hamilton door Dr. J. Maclean.
**) Zie https://en.wikipedia.org/wiki/Royal_Scots.|
***) Zie The SCOTTISH REGIMENTS, Diana M. Henderson.
****) zie Het STAATSCHE LEGER, Deel VIII, Het tijdperk van de Spaanse Successieoorlog 1702-1715, Band 1 Inleiding en Veldtochten van 1702-1715. Bewerkt door Dr. J.W.Wijn.